(AANGEVULD OP 26 MAART 2024)
Als gevolg van het hoogwater van de afgelopen periode stond ook de Ommermars lange tijd onder water. In de technisch beheerde Vecht is alles gericht om dan het water zo snel mogelijk af te voeren. Alleen als te veel aanzanding in de rivier plaatsvindt en de waterveiligheid in het geding is wordt gebaggerd. Die veiligheid speelt niet in het pas aangelegde natuurontwikkelingsgebied Ommermars.
In dit gebied kregen de afgelopen hoogwaterperiode de natuurlijke rivierprocessen als sedimentatie, aanzanding en erosie volop de ruimte. Sedimentatie is het rivierproces waarbij zand èn slib wordt afgezet. Bij hoogwater zie je de slibafzetting vooral in de "luwte" van de overstromingsvlakte daar waar de rivier niet stroomt en het fijne sediment “slib” kans krijgt te bezinken. Van aanzanding is sprake als het sediment uit puur zand bestaat.
Sedimentatie, aanzanding en erosie in de aangelegde Vechtmeander in Ommermars, 7 maart 2024.
(foto: Hein Kuijper)
Nu het water is gezakt zijn de sporen van de kracht van de rivier goed te zien in het gebied. En het resultaat is zeer verrassend. Zo heeft de rivier over grote delen in de aangelegde Vechtmeander een dik pakket zand afgezet. Als gevolg daarvan is het inlaatpunt bij de Vecht afgesloten. Wel is er nog een open verbinding met de rivier bij het uitlaatpunt in de Vecht bij het Ommerkanaal.
De mate waarin de nevengeul aanzandt hangt af van de sedimentverdeling tussen hoofdgeul (Vecht) en de nevengeul in relatie tot de afvoerverdeling. Bij de afvoer van het hoogwater heeft de nevengeul ten opzichte van de Vecht het meeste sediment ontvangen en is daardoor het meeste aangezand. De aanzanding is begonnen aan de bovenstroomse zijde van de nevengeul en breidde zich in benedenstroomse richting uit. Het sediment is puur zand. In het terrein is dat goed te zien.
De vele aanzanding in de nevengeul zou een gevolg kunnen zijn dat de bodem van de nevengeul dieper ligt dan de bodem van de Vecht. Tijdens het hoogwater kiest de rivier dan de makkelijkste weg om het overtollige water af te voeren. Dat de nevengeul tijdens het hoogwater een belangrijke rol heeft gespeeld bij de waterafvoer is duidelijk te zien op een foto van Maria Kolossa. Hierop zie je dat er veel stroming en dus veel sedimenttransport plaatsvindt in deze nevengeul.
Persbericht
Vereniging Natuur en Milieu de Vechtstreek gaat de biodiversiteit versterken in het Ommerbos. Dat begint zaterdag 24 februari om 10.00 uur met een speciale plantactie aan de Grensweg. Daar worden 175 bijzondere bomen, nu nog boompjes, geplant. Het gaat deels om 'verdwenen soorten' - bomen die van nature thuishoren in het Vechtdal, maar door menselijk toedoen zeer zeldzaam zijn geworden.
Alle bomen die geplant worden, zoals de fladderiep en tweestijlige meidoorn, hebben grote waarde voor bijvoorbeeld bijen, vlinders en vogels. Het zijn bovendien soorten die met hun bladstrooisel meehelpen om de verzuurde bosbodem weer gezond te krijgen. Om dat een extra zetje te geven, wordt bij de plantactie ook kalk gestrooid. "Die verzuring zien we op veel plaatsen, ook in het Ommerbos", zegt Arend Spijker, oud-boswachter en mede-initiatiefnemer van de plantactie. "Het komt deels door milieuvervuiling en doordat de bossen vaak monoculturen zijn van soorten met 'zuurvormend strooisel', zoals beuken, Amerikaanse eiken en douglassparren."
Evenwicht herstellen
"Wij gaan proberen dat evenwicht te herstellen, door ook andere soorten die van oorsprong in ons bos thuishoren terug te brengen. Dat begint met een klein project aan de Grensweg. Wij hopen dat dat tot inspiratie dient om bij kapvlakten na te denken over terugkeer van deze soorten - zodat het hele gebied gezonder en soortenrijker wordt."
In de komende jaren wil De Vechtstreek onder andere winterlinde en zomerlinde bijplanten. "Voorwaarde is dat al het plantmateriaal moet zijn opgekweekt uit de laatste wilde populaties in onze omgeving. We kunnen wel reguliere winterlindes bestellen, maar dat zijn genetisch andere bomen en het gaat ons er ook om dat we de boomsoorten weten te behouden."
Biodiversiteitsbos
Het biodiversiteitsbos wordt mede mogelijk gemaakt door de gemeente Ommen, die aan de Grensweg een stuk grond beschikbaar heeft gesteld. Financiering gaat via de leden van de Vechtstreek. Wie wil bijdragen aan het bosherstelproject kan via crowdfunding een boom adopteren. "De kosten zijn 5 euro per boom", zegt Spijker. "Daar kunnen we naast het autochtone plantgoed ook bescherming tegen vraat van betalen, en beheerskosten zoals bekalken en bewateren. Maar het leukste vinden we als mensen komen meehelpen met planten!"
Beklierde heggenroos
Samen met een andere organisatie wist de natuurvereniging eerder deze maand kleine populaties van zeer zeldzame wilde rozen te planten, zoals de beklierde heggenroos; een soort die kenmerkend is voor de unieke natuur van het Vechtdal, maar die toch op veel plekken uit het landschap is verdwenen.
Zwarte populier
Zo is ook de zwarte populier weer terug in Ommen. Dat is nog een verhaal apart: Nederland is populierenland. Het grootste deel van de populieren is menselijke aanplant - en dat zijn klonen van een door mensen gemaakte (steriele) kruising: de Canadapopulier. De zwarte populier is de oerpopulier, die onder andere nog heel lokaal voorkomt in de uiterwaarden langs de IJssel. “En sinds kort weer langs onze Vecht,” zegt Spijker tevreden.
Wie mee wil planten en/of een boom wil adopteren, is welkom vanaf 10.00 uur aan het eind van de Grensweg/Haarsweg. Indien mogelijk een schop meenemen. Opgeven bij Arend Spijker 06-11198967 of
We weten allemaal dat de Julianastraat en de Schurinkstraat in Ommen gevaarlijke straten zijn waar regelmatig veel te hard wordt gereden en waar meerdere keren per jaar aanrijdingen of ongevallen plaatsvinden.
Het zijn dan ook niet alleen de mensen, maar ook overstekende dieren kunnen maar beter heel goed uitkijken voor ze de weg oversteken want anders ondergaan ze hetzelfde lot als deze mooie steenmarter.
Toen ik mijn gordijnen 's morgens opende zag ik hem liggen, op de stoep, vlak voor ons huis.
Jammer............. had niet gehoeven.....
Ella Roelfs-Rijzebol; fotografie en tekst
Het hoogste water in meer dan 25 jaar: in december 2023 kregen Vecht, Dinkel en Regge de volle laag. Gevolg: grootschalige overstromingen van oeroude koelanden, sleedoornstruwelen, rivierduinen én de Ommermars, een uniek kleinschalig project voor natuurherstel, mogelijk gemaakt door de Ommense gemeenschap.
Mens, natuur en rivier leefden eeuwenlang samen in het Vechtdal, waar de rivier de ruimte had om natuurlijk te meanderen en elke winter over een groot oppervlak het land bevloeide. Door die jaarlijkse overstromingen ontstonden unieke kruidenrijke graslanden, en was rond de Vecht ook kleinschalige koebegrazing mogelijk - waar het op de droge zandgronden verderop uitsluitend schapen (woeste gronden) en kleine akkers (essen) waren.
Deze oude koelanden zijn na de kanalisatie van de Vecht veel kleiner geworden, maar bestaan lokaal nog steeds. En ze herbergen voor Nederland unieke natuur met zeer hoge soortenrijkdom aan planten, bijen, vlinders, broedvogels en zelfs paddenstoelen.
Arend Spijker van onze vereniging vertelt waarom deze unieke natuur van het Vechtdal (waaronder de iconische 'Vechtanjer') deze overstromingen met het kalkrijke Vechtwater nodig heeft.
De oud-boswachter vertelt ook over de Ommermars. Het is een klein gebiedje aan de Vecht direct stroomafwaarts van Ommen waar geprobeerd wordt het oude landschap te herstellen. Het wordt begraasd, gehooid door vrijwilligers en er is zelfs een oude biologische rogge-akker. Voor kinderen is er speelnatuur en naar verloop van jaren zullen er hopelijk steeds meer soorten terugkeren - op een plek waar jong en oud die van dichtbij kunnen bekijken.
De Ommermars wordt onderhouden door een groep vrijwilligers met hart voor de natuur. Hier valt alles te lezen over het Ommense burgerinitiatief:
www.ommermars.nl
Maria Kolossa maakte als vrijwilliger bij de Ommermars onderstaande video met Arend Spijker over het hoogwater op de Ommermars:
https://www.youtube.com/watch?v=Ss7vPpICDMY